Ewolucja

Dodał admin, 2008-06-09 Autor / Opracowanie: Witold Piątkowski

Cała ogromna różnorodność form życia występujących na naszej planecie rozwinęła się podczas długiej historii Ziemi z jednego rodzaju lub kilku rodzajów prostych organizmów.

<  1  2  

 W obrębie nowego typu przystosowawczego, będącego wynikiem aromorfozy, tworzą się przystosowania do określonych warunków życia – idioadaptacje, nie prowadzące do osiągnięcia wyższego poziomu ogólnych procesów życiowych.
Zmiany idioadaptacyjne prowadzą do zasiedlania odmiennych środowisk, a więc radiacji adaptatywnej. Uzyskane bowiem w wyniku przemian aromorfotycznych cechy zapewniają gatunkom przewagę selekcyjną nad prymitywniejszymi konkurentami. Równolegle ze zmianami idioadaptacyjnymi o dużym znaczeniu pojawiają się zmiany drobne, mające znaczenie dla jednego lub kilku gatunków, na przykład barwy ochronne i budowa ciała imitująca otoczenie (zjawiska mimikry czy rogowe lub kostne utwory chroniące przed atakiem drapieżników). Pojawia się także wąska specjalizacja, np. uwstecznienie oczu u zwierząt jaskiniowych lub żyjących pod ziemią.
Ewolucja jest procesem postępowym, a postęp biologiczny związany jest z przeżywaniem grup najlepiej przystosowanych, w pełniejszy sposób wykorzystujących zasoby środowiska. Można zatem mówić o coraz doskonalszych sposobach przystosowania się organizmów i ich grup do określonych warunków, a także uważać, że każda aktualnie żyjąca forma jest w swoim typie szczytowym osiągnięciem dotychczasowej ewolucji.
Nieodłączną częścią procesu ewolucyjnego jest wymieranie gatunków i większych grup systematycznych. Jest ono spowodowane tymi samymi czynnikami co rozwój ewolucyjny, a więc walką o byt i doborem naturalnym. Wymierają bowiem te gatunki, które w wyniku ewolucji innych gatunków i stopniowych zmian środowiska utraciły swoje dominujące właściwości przystosowawcze w stosunku do do biotycznych i abiotycznych warunków środowiska. Proces wygasania jest z reguły procesem powolnym, poprzedzonym stopniowym zmniejszaniem się zasięgu występowania wymierającego gatunku i jego liczebności. Wymieranie wyższych jednostek systematycznych (rodzajów, rodzin, rzędów) jest konsekwencją wygaśnięcia składających się na nie gatunków. Przykładem grup które bądź wymarły całkowicie, bądź reprezentowane są obecnie przez nieliczne gatunki lub gatunki reliktowe to wielkie gady mezozoiczne, koniowate reprezentowane współcześnie przez zaledwie kilka gatunków, hatteria z Nowej Zelandii czy miłorząb dwuklapowy.
Nieodwracalność ewolucji jest wynikiem zmienności mutacyjnej i doboru. Zmiana warunków życia prowadzi do uwstecznienia narządów zbędnych lub o ujemnej wartości przystosowawczej do nowych warunków. Jeżeli gatunek potomny powróci do środowiska pierwotnego, to odtworzenie dawnego narządu jest już niemożliwe. Doskonałą ilustracją prawa nieodwracalności ewolucji jest ewolucja morskich żółwi skórzastych. Powstały one z gadów lądowych i w pierwszym okresie swego rozwoju posiadały pancerz kostny. Po przejściu do życia w wodach otwartych pancerz ten w wyniku przemian ewolucyjnych prawie zupełnie zanikł. W dalszych dziejach rozwoju tej grupy potomkowie żółwi morskich ponownie zasiedlili wody przybrzeżne, gdzie pancerz znów stał się przystosowaniem pożytecznym. Jednak nie został odtworzony dawny pancerz kostny, lecz powstał
nowy – skórzasty. Dzisiejsi przedstawiciele tej grupy żyją w strefie otwartego morza i mają zredukowane oba pancerze – kostny i skórzasty.